Ortaçağda Mülkiyet ve Kişilik İhlalleri: Burcî Memlûk Sultanı Ferec b. Berkûk Örneği

Journal of History and Future

关键词: burcî;    ferec b. berkûk;    müsadere;    memlûk;   

DOI  :  10.21551/jhf.892441

来源: DOAJ

【 摘 要 】

Bilinen en eski uygulamaları Eskiçağ medeniyetlerinde görülen müsadere, mülkiyet ve kişilik hakları ile ilgilidir. Devletin bir karşılık ödemeden kişinin mal veya emlâkini elinden almaya yönelik olan müsadere, caydırıcı bir ceza olarak görülebilir. Aslında, suçluyu te’dib etmek ve olası suçlardan caydırmak gibi nedenlerle yaptırım kararının verilmesi ve uygulanması sırasındaki etkenler, müeyyideyi keyfi bir hale getirirken müsadereyi Burcî Memlûklerinde sıkça uygulanan bir gelir kaynağı olma yoluna götürmüştür. Istılahi olarak müsadere, devlet adına yapılan bir te’dib aracı iken mevcut iktisadi kaostan menfaat sağlayan kişilerin güç ve zenginlik arayışına dönüşmüştür. İrtikâb ve iltimas ile beraber örneklerde sıkça gördüğümüz el koyma işlemi ahlâkî bir sorun olduğu gibi bu durum ayrıca iktisadî bir zafiyettir. Dönemin tanıklarının ifadesine göre; bu dönemde Mısır’ı ziyaret eden gayr-ı müslimler, Memlûk Emirlerinin dahi şehirde lüks bir hayat yaşadıklarını ve onların çok servete sahip olduklarını müşahede etmişlerdir. Memlûk kaynakları, tek bir Emir’in bile sıkıntılı bir hayat geçirdiğini zikretmemiş, sultan ve emirlerin servetlerinden ve onların debdebeli bir hayat yaşadıklarından bahsetmişlerdir. Vezirlerin, valilerin ve diğer devlet görevlilerinin tekrar tekrar aynı zenginliğe sahip olmaları tek bir gelire bağlanamaz. Küçük yaşta tahta geçen Ferec döneminde Memlûk Devleti bir yandan iktisadî bunalımlar, diğer yandan ümera arasındaki mücadele ve Timur’un Suriye’yi istilası gibi ciddi olaylarla karşılaşmıştır. İşte bu kargaşa ortamında devletin gelirlerini artırmaya yönelik ilk faaliyetler müsaderenin gelir kaynağı olarak uygulanması olarak görülmektedir. Memlûk kaynaklarına göre Burcî Memlûklerinde en fazla müsadere müeyyidesinin Sultan Berkûk, Ferec ve Kayıtbay dönemlerinde olduğu görülmektedir. Sultan Ferec, bütün saltanat döneminde Mısır ve Suriye’de otoritesini tesis etmek için mücadele etmiş ancak hem tahtını hem de hayatını çirkin bir şekilde kaybetmiştir. Berkûk dönemindeki müsadere uygulamalarını ayrı tutacak olursak onun dönemindeki bu müeyyidelerin bahsi geçen iç ve dış, siyasi-askeri çekişmelere bağlı olduğunu söyleyebiliriz.

【 授权许可】

Unknown