بررسی سطوح تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلیکول (PEG 6000) بر مؤلفه های جوانی‌زنی ‌بذر و ارتباط آن با شاخص‌های تحمل به خشکی در ارقام و لاین‌های امید ‌بخش گندم نان (Triticum aestivum L)

پژوهشهای زراعی ایران

محمدرضا بی همتا¹  ابراهیم عزیز اف²  رجب چوگان³  حسن عبدی⁴ 

[1] دانشگاه تهران;دانشگاه ملی جمهوری آذربایجان (باکو);مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر;مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران;

关键词: ژنوتیپ;    سرعت جوانه زنی;    درصد جوانه زنی;    شرایط نرمال و تنش;   

DOI  :  10.22067/gsc.v12i4.45141

来源: DOAJ

【 摘 要 】

این تحقیق به منظور بررسی سطوح مختلف تنش خشکی با استفاده از پلی‌اتیلن گلیکول (6000) بر روی مؤلفه‌های جوانه‌زنی و سلیکسیون اولیه ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی گندم و همبستگی بین صفات مرتبط با جوانی‌زنی ‌در آزمایشگاه و مزرعه، در قالب دو آزمایش جداگانه انجام شد. در آزمایشگاه 40 ژنوتیپ گندم نان با 3 تکرار به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با استفاده از 4 سطح پلی اتیلن گلیکول (0، 3-، 6-، 9- بار) مورد بررسی قرار گرفت. در این آزمایش صفات طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، نسبت طول ریشه‌چه به ساقه‌چه، طول کلئوپتیل، وزن خشک و تر ریشه‌چه، سرعت و درصد جوانی‌زنی اندازه‌گیری شدند. آزمایش مزرعه‌ای در هر دو شرایط مطلوب و تنش خشکی با 3 تکرار در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی اجرا گردید. نتایج آزمایشگاهی نشان داد که اعمال تیمارهای تنش خشکی اثر معنی‌داری بر کلیه صفات مورد بررسی داشت. همچنین اختلاف بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی برای این صفات معنی‌دار شد. بالاترین درصد و سرعت جوانی‌زنی ‌بترتیب 9/79 درصد و 2/4 روز متعلق به شرایط نرمال بود. اعمال تنش (3-) بار اثر معنی داری بر طول ساقه‌چه، طول کلئوپتیل، طول ریشه‌چه و وزن خشک ریشه‌چه نداشت امّا موجب کاهش معنی‌دار درصد جوانی‌زنی‌ شد، به گونه‌ای که در تیمار تنش شدید (6- بار) به جز طول ریشه‌چه و نسبت طول ریشه‌چه به ساقه‌چه سایر صفات به صورت کاملاً معنی‌دار کاهش یافتند. در شرایط مطلوب (صفر بار) بین کلیه صفات اندازه‌گیری شده در آزمایشگاه با عملکرد دانه و شاخص‌های مقاومت، همبستگی مثبت و معنی‌دار بود. ولی در شرایط تنش خفیف (3- بار) و تنش شدید ( 6- بار) وزن‌ تر و خشک ریشه‌چه و طول ریشه‌چه با عملکرد دانه دارای همبستگی مثبت و معنی‌دار بود. نتایج آزمایش مزرعه‌ای نشان داد که بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی از نظر عملکرد دانه در شرایط مطلوب و تنش خشکی تفاوت معنی‌داری وجود داشت. نتایج تحلیل همبستگی بین شاخص‌های مقاومت به خشکی و عملکرد دانه نشان داد که شاخص تحمل به تنش، شاخص میانگین بهره‌وری و شاخص میانگین هندسی بهره‌وری برای شناسایی ژنوتیپ‌هایی با عملکرد بالا در هر دو شرایط مطلوب و تنش خشکی مناسب هستند. بر اساس نتایج ضرایب همبستگی بین مولفه‌های جوانی‌زنی ‌با عملکرد دانه و همچنین همبستگی شاخص‌های تحمل به تنش خشکی با عملکرد دانه در هر دو شرایط محیطی، ژنوتیپ‌های شماره 38 (9-82-WS)، 39 (11-DN) و 22 با پدیگیری (mbul/Alamo/M.73-18) و 25 با پدیگیری (Alvd//Aldans/Las58/4/Bb//Cj”s”/3/Horkk”s”) متحمل‌ترین و ارقام مهدوی و گاسپارد حساس‌ترین ژنوتیپ‌ها نسبت به تنش خشکی شناخته شدند.

【 授权许可】

Unknown